KATALOG NOTLARI
– 1995’te Erol Kerim Aksoy Vakfı Yayınları’nca İstanbul’da yayımlanan ve Mustafa Cezar tarafından hazırlanan “Sanatta Batı’ya Açılış ve Osman Hamdi” kitabı, s.755’de yer almaktadır.
Bu resim Osman Hamdi Bey’in portre çalışmaları arasında arka planda altın yaldız kullanımıyla özel bir yere sahiptir. Bizans ikonalarında kutsal kişilerin arkasında yer alan altın yaldızlı fon burada sanatçının eşine ve dolayısıyla kadına verdiği değeri vurgulamaktadır. Ayrıca ışığı yansıtan altın yaldız üzerinde koyu lacivert giysi de ikonalara gönderme yapar.
Net olduğu kadar duyarlı bir desen anlayışıyla çizilmiş olan profil ve çok yumuşak gölgelerle sağlanan hacimler yüze klâsik bir ifade kazandırırken, saçlar, saç tuvaletini tamamlayan örtü ve giysi daha serbest fırça vuruşlarıyla, koyu bir leke olarak gerçekleştirmiştir. Yüze ayrıcalık tanıyan ama çevreyi daha serbest fırça vuruşlarıyla boyaması sanatçının portrelerinde oldukça sık rastlanan bir özelliktir.
Prof. Dr. Semra Germaner
OSMAN HAMDİ BEY’İN KADIN PORTRELERİ
Osman Hamdi Beyin Kızı Leyla hanımın torunu Osman Kerman koleksiyonunda yer alan eserler arasında ikisi eşi Naile hanıma, biri kızı Leyla’ya ait olmak üzere üç adet yağlıboya kadın portresi yer almaktadır.
Osman Hamdi Bey oryantalist resimlerinin yanı sıra çok sayıda portre de gerçekleştirmiştir. Ailesinden ve yakın çevresinden kişilere ait olan bu portreler resmi yapılan kişinin sosyal konumu hakkında bilgi verir.
Osman Hamdi Bey’in oryantalist resimlerinin statik ve çizgisel karakterli kompozisyonlarına ve karşın portreleri daha boyasal ve yaşamla bağları daha güçlü örneklerdir. Aslında Osman Hamdi Bey oryantalist tablolarında yer alan ve fotoğraftan çalıştığını bildiğimiz kendi portrelerinde de büyük bir başarı sergiler.
Bu resimler 19. yüzyıl Fransız portre sanatının özelliklerini yansıtır. Psikolojik portre türünün prestij kazandığı bu dönemde yağlıboya kadar pastel çalışmalar da yaygın yapılmıştır. 19. yüzyılda minyatür portreler de yaygındır. 19. yüzyılın sonlarında Fransız portre örneklerinde izlenen, resmi yapılan kişinin yüzünü natüralist bir anlayışla ele alırken diğer kısımları bir eskizmişçesine hızlı fırça darbeleriyle bitirmek, bazen de fonu yarım boyayarak alttan tuvalin görünmesini sağlamak Osman Hamdi Bey’in de portrelerinde zaman zaman başvurduğu bir anlatım türüdür.
Osman Hamdi Türk resminde kadın temasını ilk ele alan sanatçıdır. Oryantalist resimlerinde kadın figürlerine sıklıkla yer veren sanatçı, portrelerinde de model olarak eşini ve kızlarını kullanmıştır.
Bu resimlerden Osmanlı üst sınıfına mensup kadınların giysi, saç modelleri gibi özelliklerini de izlemek mümkündür.
Prof. Dr. Semra Germaner