OSMANLI SEDEFLİ SATRANÇ VE TAVLA SEHPASI
OSMANLI SEDEFLİ SATRANÇ VE TAVLA SEHPASI
Osmanlı Sedefli Satranç ve Tavla Sehpası
Sanayi-i Nefise yapımı.
Kare formunda yüksek bir sehpanın üst kısmı satranç tahtasından oluşmakta.
16 fildişi ve 16 abanoz satranç taşıyla birlikte.
Sehpanın üst kısmına menteşelerle bağlı
2 kapak yanlara açılarak tavlaya dönüşmekte.
30 menevişli sedefli tavla puluyla birlikte.
Oyma tekniğiyle işli dört ayak üzerinde yer alan sehpa iki katlı. İki kat arasındaki sütun şeklindeki yüksek ayaklar menevişli ve ajurlu sedef kartuşlarla işli. Satranç tahtasının kareleri menevişli geometrik desenlerle bezeli.
19.yüzyıl
Yükseklik: 80 cm
En: 50 cm
Sedef İşi
Sedef işi, Osmanlı sanatı içerisinde çok önemli bir yere sahiptir. 1882 yılında açılan Sanayi-i Nefise’de resim, heykel ve mimarlığın yanı sıra hakkaklık eğitimi de verilirdi.
Ahşap yüzeylerin üzerine bir desen oluşturarak açılmış yuvalara aynı biçimde kesilmiş sedef parçalarnın yapıştırılmasıyla yaplan bezeme sanatıdır. Sedef parçalarının yapıştırmakta kullanılan macun istridye kabuklarının iyice dövülerek ince bir tülbentten geçirilip toz haline getirilmesinden sonra yumurta akıyla karıştırılması sonucunda elde edilirdi.
Sedef işi; kapı kanadı, kepenk, kapak, kürsű minber gibi yapı öğelerinde, çekmece, rable, sehpa, sandık, masa, iskemle gibi günlük kullanım eşyalarında tüfek, tabanca, kılıç gibi silahlarda ve çeşitli çalgıların gövde ve saplarında uygulanırdı.
Arusyak, beyaz taş ve çöp sedef olmak üzere çeşitlere ayrılır. Bazı eserlerde yuva içindeki sedef parçalarının gümüş bir telle çevirdiğin de görülmektedir. Ceviz, sandal, pelesenk, maun ve şimşir sedef işinde en çok kullanılan ağaç türleridir. Sedef işi basta İslam ülkeleri olmak üzere Çin ve Japonya’da da süsleme sanatında yaygın olarak kullanılırdı.
OSMANLI’DA SATRANÇ
Osmanlılarda satranç ilk kez Muhiddin ibnül Arabi’nin öğrencilerini yetiştirmek üzere seferdeyken hazırladığı bilinen etkileyici bir oyundur. Satranç oynayan öğrencilerinin ilerleyen yıllarda karakter gelişimi ve olgunlaşması yönünde çok etkili oldugunu gözlenlemiştir. Yıllar içinde birçok medresede öğrenciler için hem ders hem de oyun gereci oldu.
Osmanlı Şehzadeleri’nin eğitimlerinde de kullanıldı. Fatih Sultan Mehmed, Yavuz Sultan Selim, Sultan III.Ahmed, Sultan III.Osman, Sultan I.Mahmud ve Sultan I. Abdülhamid satranca ilgi duyan ve oynayan padişahlardı. Satranç, günümüzde de tüm dünyada çok sevilen ve yaygın olarak oynanan bir oyundur.
OSMANLI’DA TAVLA
Tavlanın tarihi MŐ 3000 yillarına uzanır. Antik Romalıarın Ludus Duodecim Scripture (12 çizgi oyunu) modern tavlanın ilk versiyonudur. Zamanla oyunun farklı toplumlarda farklı versiyonları türetildi.
1400’ü yıllarda tavla oyunu Osmanlı Devleti’nde de yaygınlaştı. Yükseliş döneminde tavla çok büyük bir önem taşımaya başladı. Sultan Abdülaziz’in tavlaya çok merakı vardı. Dönemin ileri gelenlerinden Abraham Paşa’la sık sık tavla partileri yaptığı bilinirdi. Tavla, günümüzde de tüm dünyada çok sevilen ve yaygın olarak oynanan bir oyundur.
Share
