TOMBAK BOZALIK

TOMBAK

Tombak, altınla kaplı bakır ve bakır alaşımlarından yapılan süs ve kullanım eşyalarının ortak adıdır. Altın, her çağda az bulunan ve çok değerli bir metal olduğu için birçok eşya altından üretilmediyse de, insanlar altın tutkusundan çağlar boyunca vazgeçemediler ve kullandıkları eşyalara altın görünümü vermek istediler. Bu tutkunun sonucunda tombaklama yöntemi ortaya çıktı.

Tombakçılık, Orta Asya’da, Anadolu ve Rumeli topraklarında uygulandı. Bizans İmparatorluğu döneminde de çok sayıda tombak yapıldı. Erken İslâm döneminde soy metallerin kıtlığı, tombaklama yönteminin hemen her türlü eserde yaygın biçimde kullanılmasına yol açtı. Bu yöntem, Selçuklu döneminde de devam etti. Ancak tombakçılık, Osmanlılarda hem daha büyük bir yaygınlığa erişti, hem de doruğuna ulaşarak maden sanatına yeni bir boyut getirdi. Tombak sanatı, Osmanlıların geleneksel sanatlarının en gelişmişi, belki de en görkemlisidir. Saray ve çevresinde kullanılan gündelik eşyalara altın görünümü vererek gösterişli kılmayı amaçlayan tombak sanatı, Osmanlıda 16.yüzyıldan 19.yüzyıl sonlarına kadar yaygın bir biçimde sürdü.

Tombaklama yönteminin, Osmanlı İmparatorluğu’nda aydınlatma araçları, mutfak kapları gibi gündelik kullanım eşyalarının yanı sıra askerî alanda da uygulandığı görülmektedir. Günlük eşyalar arasında leğen-ibrik, şerbetlik, şamdan, pilavlık, hamamtası, gülabdan, buhurdan, kapaklı sahan, tas, maşrapa, su tası, güğüm, kahve sitili, fincan zarfı, fincan tepsisi, kandil, sakızlık, divit, kemer tokası, körüklü fener ve mangallar sayılabilir. Askerî alanda ise at koşumu takımı, miğfer, asa, kalkan, tören alemi, kılıç kını, at alınlığı gibi savaş gereçleri ve silâhlar tombaklanırdı.